Je vindt een envelop van de gemeente op je mat, altijd interessant. Je opent hem en vindt een uitnodiging voor een fietsles bij jou in de buurt. Een fietsles? Dat is niets voor jou. Jij fiets immers als ruim 50 jaar!

“Wat als we oudere fietsers niet benaderen als potentiële verkeersslachtoffers maar als mensen die dol zijn op fietsen en dit graag nog jaren blijven doen?”

Fietsveiligheid als randvoorwaarde van inclusieve mobiliteit

Fietslessen bleken niet effectief voor veiliger fietsgedrag bij voldoende oudere fietsers. Samen met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en het Publab (Hogeschool Utrecht) onderzochten we wat ouderen zelf kunnen doen om veilig met de fiets op pad te gaan, en hoe we veel ouderen kunnen bereiken met een boodschap over veilig blijven fietsen. Als resultaat: het programma Doortrappen. Een programma dat door gemeenten in te zetten is om oudere fietsers te stimuleren zo lang mogelijk (veilig) te fietsen. In Doortrappen wordt veiligheid niet centraal gesteld maar dient het als randvoorwaarde om te kunnen blijven fietsen naar yoga, boodschappen te kunnen blijven doen en vrienden en familie te kunnen blijven bezoeken. Oftewel, inclusieve mobiliteit; zorgen dat iedereen mee kan blijven doen met de maatschappij.

In het programma zijn gedragsinterventies zoals een campagne en fietsactiviteiten zo op elkaar afgestemd dat de oudere fietser eerst bewust wordt van zijn fiets(on)veiligheid waarna hen handelingsperspectief wordt geboden om veilig te kunnen blijven fietsen. Een belangrijk uitgangspunt van Doortrappen is de herkenbaarheid en het gevoel dat de boodschap ‘van en door’ de oudere fietser wordt uitgedragen. Daarnaast wordt er samengewerkt met ‘lokale partners’, mensen of organisaties in de gemeente die al in contact zijn met de doelgroep. Denk aan sportstimulering die al een jaarlijkse fietstocht organiseert, de klaverjasclub of de lokale fietsenmaker. 

De opzet van het Doortrappen programma is gebaseerd op grondig kwalitatief onderzoek. We spraken fietsmaatjes samen in een duo-interview. Want een partner of vriend weet soms beter te reflecteren op het gedrag dan iemand zelf. Samen met hen ontdekten we dat zij fietsveiligheid niet zien als iets dat zij moeten leren. Zij zijn zich niet bewust van hun fietsonveiligheid want het komt geleidelijk, het is als een vals plat.

“Ik zeg wel eens tegen Ank, denk erom, er komt een auto aan. Want zij schiet soms zo de weg over.”   – Hans (80)

“Dat klopt!”    – Ank (78) 

Onderzoekend ontwerpen met persona’s

Daarnaast leerden we tijdens de duo interviews dat oudere fietsers communicatie naar hen vaak als negatief en betuttelend ervaren. De inzichten uit de duo-interviews hebben we vertaald naar 4 persona’s, fictieve ijkpersonen die dienen als inspiratie, zo kunnen we onderzoekend ontwerpen. Carla was voor ons de inspiratiebron voor Doortrappen. Carla is alleenstaand en is van haar fiets afhankelijk om haar vrienden en kennissen te blijven ontmoeten. Ze ervaart fysiek al een aantal beperkingen, zo gaat omkijken als ze linksaf slaat moeizaam en is een helling op fietsen niet meer zo als vroeger. Voor haar staat blijven fietsen gelijk aan onafhankelijk blijven, maar haar snelle elektrische fiets maakt het er niet veiliger op.

Pilotonderzoek met gedragsinterventie

We organiseerde een aantal creative sessies waarin we manieren bedacht om Carla te bereiken en te motiveren om veiliger te fietsen. Door middel van pilots in verschillende gemeenten werden de ideeën getest en verder uitgewerkt. Dit resulteerde in de Doortrappen handleiding voor gemeenten.

In februari 2019 is Doortrappen gelanceerd met de uitreiking van de Goude Trapper, een prijs voor de oudste fietser van Nederland. Binnen 1 jaar zijn veel gemeenten actief aan de slag met Doortrappen en trapt Carla door tot haar 100ste. 

Wil je meer weten? Neem contact op met Renske Bouwknegt via: renske@ideate.nl