Duurzaamheid

Pilotonderzoek naar energie-gemeenschappen

RVO - Onderzoekssubsidie
Hoe organiseer je een energiegemeenschap waarin bewoners samen duurzame energie opwekken, opslaan en onderling verhandelen? In het onderzoeksproject FODEO werkte Ideate samen met acht partners aan precies die vraag. Niet alleen de techniek stond centraal, maar juist ook de menselijke kant, het eigenaarschap én de obstakels in wet- en regelgeving. In de wijk Oosterwold in Almere onderzochten we samen met bewoners en stakeholders hoe zo’n energiegemeenschap in de praktijk kan werken. We testten toekomstscenario’s, verkenden motivaties en ontwikkelden een schaalbaar model voor lokaal eigendom van energie.

Doel

FODEO had als doel om oplossingen te ontwikkelen voor de onbalans tussen energiegebruik en -opwekking, nu en in het toekomstige post-salderingstijdperk, waarin terugleveren aan het energienet niet gunstig is. Samen met bewoners en partners onderzochten we hoe energiegemeenschappen vorm kunnen krijgen, waarin lokaal opgewekte energie slim wordt opgeslagen, verhandeld en uitgewisseld.

 Ideate richtte zich op de ontwerpende kant van het onderzoek: hoe betrek je bewoners actief, welke waarden en zorgen spelen mee, en hoe ontwerp je een model dat werkt in de praktijk én schaalbaar is? Het resultaat: een blauwdruk voor lokale energiegemeenschappen op basis van gedeeld eigenaarschap.

Aanpak

Onze rol in FODEO richtte zich op het grensvlak tussen bewoners, techniek, beleid en praktijk. We begonnen met een stakeholderanalyse en interviewden bewoners, gemeente en netbeheerder – individueel en in groepen om onderlinge dynamieken te onderzoeken. Zo kregen we zicht op onderliggende ambities, motivaties, twijfels en drijfveren om samen deel te nemen aan een energiegemeenschap. En op hoe we een energiegemeenschap zo inrichten dat het aansluit bij de lokale identiteit van Oosterwold.

We ontwikkelden persona’s om verschillende profielen te representeren van toekomstige deelnemers aan de gemeenschap. 

In co-creatiesessies gebruikten we generatieve werkvormen en een serious game, waarmee we toekomstscenario’s konden naspelen. Zo kwamen we goed in gesprek over de diepere thema’s zoals vertrouwen, eigenaarschap, investering en verantwoordelijkheid.

Hoewel een fysieke pilot technisch niet mogelijk bleek, konden we met deze ontwerpaanpak de impact en het functioneren van een energiegemeenschap toch onderzoeken en concreet maken. De opbrengsten deelden we weer met de bewoners van Oosterwold, en we vertaalden ze naar aanbevelingen voor de gemeente Almere, de netbeheerder Liander en de Rijksoverheid.

Resultaten

Het project leverde een blauwdruk op voor woonwijken met een energiegemeenschap. Met een schaalbaar 'honingraatmodel' als basis. Bewoners nemen daarin gezamenlijk eigenaarschap over opwekking, opslag en verhandeling van duurzame energie. De resultaten zijn gedeeld met bewoners, beleidsmakers en stakeholders – en gepresenteerd op het Europese BEHAVE-congres. Concrete aanbevelingen helpen gemeenten en netbeheerders bij het verlagen van juridische, technische en sociale drempels voor toekomstige initiatieven.
Meer weten over dit project? Neem contact op met Joep!

Dit deden we

  • We betrokken 25 bewoners uit Oosterwold bij het onderzoek
  • We stemden af met gemeente Almere en netbeheerder
  • We ontwikkelden een serious game voor energiegemeenschappen
  • We presenteerden inzichten op het Europese BEHAVE-congres

Bijzonder, want

  • Door de samenwerking tussen technische, juridische, sociale en ontwerpende partners werd voor het eerst het hele concept ‘energiegemeenschap’ integraal onderzocht. De inzichten uit Oosterwold helpen andere regio’s om lokaal eigenaarschap van energie slimmer te organiseren – juridisch, sociaal én technisch.

Ik had van tevoren niet gedacht dat je met een spelvorm dit soort toekomstscenario's goed kan naspelen. Een mooie manier om je eigen afwegingen bespreekbaar te maken.

- Een betrokken bewoner

Betrokken partijen/stakeholders

 

Het FODEO-project werd uitgevoerd door een consortium van Ideate, Huygen, ABB, J-ob, NedStack, Poinselot, Spectral en Villa Ville.

Volgend project hier

Gemeente Rotterdam afdeling Stadsontwikkeling

Mobiliteit
Wijkaanpak Mobiliteit